*Gnijące strzałki u koni - jak je leczyć?

Czy można zapobiec gniciu strzałek u koni? Jak skutecznie leczyć strzałki?

Problem gnijących strzałek spędza sen z powiek właścicieli koni i nasila się zwłaszcza jesienią i wiosną - kiedy podłoże staje się mokre i błotniste. Co leży u przyczyny takiego stanu?

Z tego wpisu dowiesz się:

• Co to jest kopyto i jaką pełni funkcję?
• Rola strzałki w kopycie
  
• Gnijąca strzałka - przyczyny
  
• Objawy gnicia strzałki
  
• Leczenie gnijącej strzałki
  
• Zapobieganie gniciu strzałek

Zacznijmy od podstaw.

Co to jest kopyto i jaką pełni funkcję?

W toku ewolucji konie wykształciły kopyto - czyli wytrzymałe i sprężyste zakończenie palca środkowego. Powstało poprzez ciśnienie wywierane na kopyto przez podłoże. Funkcją kopyta jest amortyzacja wstrząsów i ochrona kończyny przed uszkodzeniem.

Kopyto podczas ruchu ciągle rozszerza się (podczas kontaktu z podłożem) i kurczy. Mechanizm ten pełni funkcję amortyzującą. Kopyto jest też bogato unaczynione, pełniąc tym samym rolę amortyzatora hydraulicznego. Podczas nacisku na podłoże w naczynia wtłaczana jest krew, wypełniając je, a następnie żyłami odprowadzana jest z powrotem w kierunku serca. W taki sposób prawidłowo pracujące kopyto wspomaga pracę serca, rozprowadzając krew w najdalsze części kończyny. Co ciekawe - przez zdrowe, dobrze funkcjonujące kopyto, przepływa 1 litr krwi na każde 20 kroków (!).

Budowa kopyta

Przekrój przez kopyto z dobrze widoczną strzałką gąbczastą:

Rola strzałki w kopycie

Jak już wyżej zostało wspomniane, całe kopyto pełni między innymi funkcję amortyzującą. Prawidłowo poruszający się koń, stawia na podłożu najpierw tylną część kopyta. To tam znajduje się strzałka (strzałka gąbczasta i jej zewnętrzna część - strzałka rogowa). Strzałka gąbczasta znajduje się pomiędzy chrząstkami kopytowymi, strzałką rogową i ścięgnem mięśnia zginacza głębokiego. Oprócz amortyzacji, chroni też struktury wewnętrzne - staw kopytowy i trzeszczkę kopytową. Dlatego prawidłowa kondycja strzałki wpływa na działanie całej kończyny.

Schorzenia strzałki mogą być powodem poważnych problemów ruchowych konia. Wpływają na kość kopytową, na trzeszczki, więzadła i ścięgna.

Gnijąca strzałka - przyczyny

Sam fakt, że w ogóle występuje infekcja, oznacza, że system odpornościowy konia jest w gorszej kondycji. Odporność konia jest w największej mierze uzależniona od prawidłowego funkcjonowania jelit. Jeśli krążenie krwi w kopycie nie przebiega sprawnie i jeśli strzałka nie może pracować tak, jak powinna, wtedy odporność kopyta na infekcje jest pogorszona.
Powodem jest infekcja bakteryjna albo grzybicza. Gnijąca strzałka wydziela charakterystyczny gnilny zapach W suchych warunkach infekcja często jest uśpiona i przybiera na sile w zetknięciu z wilgocią.
Do najczęstszych przyczyn infekcji strzałki należą:

• niewystarczająco rozwinięta strzałka, zawężone kopyto
• zbyt mokre podłoże - ściółka w stajni lub błotnisty padok
• brak wystarczającej ilości ruchu
• zbyt miękkie podłoże na którym koń przebywa przez większość czasu
• zbytnie przycinanie strzałki, co osłabia róg 
• nieodpowiednia dieta - zbyt dużo węglowodanów niestrukturalnych 
• niedobory pierwiastków - głównie miedzi i cynku

Objawy gnicia strzałki

• róg strzałki kopytowej odpada kawałkami, jest bardzo miękki i daje się łatwo oddzielić;
• w rowkach strzałki znajduje się brudnoszary płyn
• rowek środkowy jest głęboki i nie widzimy jego dna
• strzałka jest miękka i bolesna w dotyku

Ponadto należy zwracać uwagę na to jak porusza się koń - jeśli idzie "od palca" to oznaka, że strzałka i tylna część kopyta jest oszczędzana, a więc bolesna. Duża tkliwość podczas pielęgnacji wskazująca na bolesność tych obszarów kopyta, też może świadczyć o zbliżającym się problemie.

Leczenie gnijących strzałek

Przede wszystkim trzeba wyeliminować problemy, które powodują infekcję:

• przenieść konia na suche podłoże, suchą ściółkę
• zadbać o higienę - dokładnie oczyścić kopyto

Należy też określić czy mamy do czynienia z infekcją powierzchowną czy głęboką. W głębokiej w rowek strzałkowy zmieści się cała kopystka i nie widzimy dna rowka. Często przy infekcji powierzchownej szybciej poradzimy sobie z leczeniem. W głębokiej mogą być potrzebne silniejsze środki i stosowanie tzw. przymoczków (tamponu z waty nasączonego lekiem wciśniętego w rowek strzałkowy) lub specjalnego buta na kopyto.

Ponieważ infekcja jest najczęściej mieszana: spowodowana przez bakterie i grzyby, czasem sam antybiotyk nie wystarczy, a może też nasilić problem. Dlatego lekarze weterynarii zalecają odpowiednie preparaty antygrzybicze w połączeniu z antybiotykiem. To jednak ma miejsce zwykle gdy infekcja jest na tyle rozwinięta, że właściciel konia nie może poradzić sobie środkami dostępnymi bez recepty. Takie preparaty zawierają przede wszystkim siarczan miedzi - tzw siny kamień. Jest on dostępny również w postaci czystej - jako niebieskie kryształki. Ważne jest stężenie tego środka - przy głęboko gnijących strzałkach nie zaleca się aby było większe niż 0,2%. Środek ten jest silnie drażniący i ma właściwości przyżegające tkanki, co powoduje dużą bolesność. 

Ważne! Do leczenia gnijących strzałek nie należy używać dziegciu! Jego użycie odetnie dostęp powietrza, co spowoduje namnażanie się bakterii beztlenowych.

Środki na gnijące strzałki występują przede wszystkim w postaci maści i płynów, z zawartymi w nich substancjami czynnymi. Na opakowaniach producenci umieszczają szczegółową instrukcję jak dany środek powinien być stosowany.

Leczenie gnijących strzałek może być długotrwałe - trzeba poczekać aż tkanka odrośnie i wróci do stanu sprzed choroby. Aby infekcje nie nawracały należy zastosować środki zapobiegawcze.

Zapobieganie gniciu strzałek

Przede wszystkim należy zadbać o dobrostan konia, odpowiednie warunki i dietę. Pomocne może okazać się przeglądowe badanie krwi – profil kondycyjny konia. Da ono obraz ewentualnych niedoborów, które mogą sprzyjać infekcjom - nie tylko tym kopytowym.

Podsumowując, aby uniknąć gnicia strzałek należy:

• zapewnić koniowi odpowiednią ilość ruchu (powinien zrobić kilkanaście kilometrów dziennie)
• zadbać o prawidłowe podłoże w stajni - ściółka nie może być zbyt wilgotna z zalegającym obornikiem i moczem (regularne sprzątanie, w razie potrzeby wymian słomy np. na trociny) 
• regularne stosować środek dezynfekujący - suchej dezynfekcji do boksów
• postarać się o odpowiednio twarde podłoże na padokach lub wystarczająco długi ruch po urozmaiconym podłożu w czasie treningu, spaceru czy wyjazdów w teren
• prawidłowo pielęgnować kopyta - zawsze czyścić aby zapewnić cykliczny dopływ tlenu i zapobiec rozwojowi bakterii beztlenowych
• wybrać profesjonalnego podkuwacza, który prawidłowo będzie werkował kopyto bez nadmiernego wycinania strzałki 
• dostarczać koniowi właściwych składników odżywczych w prawidłowo zbilansowanej diecie

Źródła:

Prezentacja "Choroby kopyt" - doktor nauk medycznych Beata Lisiecka-Żuchowicz

Kopyta, anatomia, pielęgnacja, diagnostyka i leczenie - Susan Kauffmann, Christina Cline

pzj.pl

wikipedia.pl

ph.ptz.icm.edu.pl/

konie.rancho-stokrotka.pl

www.plastinate.com\